Forum Finansowania MMŚP odbywało się w tym roku pod hasłem: „Zdynamizować rozwój! Finansowanie i obsługa mikro, małej i średniej przedsiębiorczości w czasach rewolucji”. KPK ds. Instrumentów Finansowych Programów UE (KPK) był współorganizatorem wydarzenia. Wydarzenie odbyło się pod patronatem Ministra Rozwoju i Technologii, Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.
Tegoroczne Forum było edycją szczególną, tak jak szczególny jest obecny okres – to nie tylko jeszcze czas konfliktu wschodniego, destabilizacji wywołanej wysoką inflacją i galopującymi cenami energii, ale i obiecujący czas uruchamiania nowych funduszy unijnych, które od 2004 r. regularnie stymulują i wspierają dynamikę rozwoju w Polsce – także w sektorze MŚP oraz zalew nowych rewolucyjnych regulacji gospodarczych – w tym dotyczących relacji wierzyciel-dłużnik oraz zrównoważonego rozwoju.
Celem Forum była wspólna analiza i zaprezentowanie informacji nt. dostępu przedsiębiorców do kredytu i innych usług finansowych, w tym omówienie nowych uwarunkowań regulacyjnych, rozwiązań cyfrowych oraz planowanych instrumentów publicznego wsparcia finansowania zewnętrznego dla biznesu. Podczas forum przedstawiono najnowsze raporty o stanie rynku kredytowego.
Spotkanie było zarówno okazją do poznania oferty finansowej oraz najnowszych programów wsparcia jak i dyskusji oraz wymiany doświadczeń w zakresie rozwoju finansowania MŚP. Do udziału w Forum zaproszono banki, instytucje okołobankowe, organizacje przedsiębiorców, regulatorów oraz kluczowe instytucje publiczne dla rynku finansowego z obszaru MŚP.
Partnerem generalnym tegorocznego Forum był Bank Gospodarstwa Krajowego a partnerami strategicznymi byli: Fundacja Polska Bezgotówkowa, Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej SA, Euronet, Warszawski Instytut Bankowości, Centrum Badań Marketingowych Indicator.
Patronami medialnymi Forum były: Miesięcznik „My Company”, Miesięcznik „Bank” oraz Portal „Bank.pl”.
KPK ds. Instrumentów Finansowych Programów UE jest finansowany ze środków budżetu Państwa w ramach Programu wieloletniego „Udział Polski w części COSME Programu na rzecz rynku wewnętrznego, konkurencyjności przedsiębiorstw, w tym małych i średnich przedsiębiorstw, dziedziny roślin, zwierząt, żywności i paszy oraz statystyk europejskich (Program na rzecz jednolitego rynku), w latach 2022-2028”, przez Ministra właściwego do spraw gospodarki, przekazywanych za pośrednictwem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.
Przebieg Forum i kluczowe przesłania liderów:
Firmy sektora Mikro i MSP stanowią ponad 99% zarejestrowanych i aktywnych podmiotów gospodarczych, to ponad 2 mln firm wytwarzających ponad 40% PKB naszego kraju i zatrudniających 6,5 mln osób, czyli ponad połowę wszystkich pracujących” – mówił dr Tadeusz Białek, Prezes Związku Banków Polskich otwierając tegoroczne Forum Finansowania Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców.
Prezes ZBP przypomniał, że polski sektor MŚP zajmuje piąte miejsce pod względem skali i liczby przedsiębiorców w UE. W całej Unii działa ponad 23 mln takich firm, co pokazuje też znaczenie tego sektora w skali całej Europy. Podkreślił, że wpływa on na kreację wzrostu gospodarczego zwłaszcza dziś, w okresie, w którym wiele państw walczy ze skutkami poprzednich i obecnych kryzysów. Największą zaletą sektora jest jego elastyczność i umiejętność adaptacji. Dzięki swojej gotowości do świadczenia usług, produkcji, przestawień asortymentowych, innowacji i nowych technologii wnoszą one pozytywny wkład dla tak potrzebnych dla rozwoju gospodarki inwestycji oraz ekspansji.
Tylko w minionym roku segment MŚP w Polsce zainwestował ponad 100 mld zł w rzeczowe aktywa trwałe, a jednocześnie są to inwestycje o połowę niższe pod względem ich innowacyjności niż w innych państwach Europy Zachodniej.
Polski sektor bankowy jest stabilny i bezpieczny oraz nadal najnowocześniejszy w Europie. Jednak poddawany jest ostatnio różnym próbom i testom. Jak stwierdził prezes ZBP, największym wyzwaniem, jakie stoi dziś przed sektorem bankowym – to niewystarczająca baza kapitałowa, która może wkrótce przełożyć się na ograniczony dostęp do kredytów.
Sektor bankowy stale kurczy się w relacji swoich aktywów do PKB. Ma jedną z najniższych relacji do PKB w porównaniu do innych państw UE, bo wynosi tylko 8%. Mamy też rosnące koszty regulacyjne, fiskalne i parafiskalne, co przekłada się na jeden z najniższych zwrotów na kapitale w porównaniu z Europą.
Niestabilność otoczenia prawnego przekłada się też na wzrost ryzyka. Między innymi obniżane są prawa wierzycieli w stosunku do praw dłużników.
Wyzwaniem logistyczno-operacyjnym stojącym przed sektorem bankowym jest także wprowadzanie nowych wskaźników referencyjnych. Spotykamy się np. z podważaniem na masową skalę wskaźnika WIBOR przez kancelarie prawne, choć żadnych podstaw do tego nie ma. Obserwujemy odpływ inwestorów i spadającą atrakcyjność polskich banków.
Mimo to sektor MŚP odgrywa znaczącą rolę w aktywach banków. Banki konkurują o względy tej grupy firm. Stan zakredytowania polskich MŚP wynosił ponad 190 mld zł. Kredyt jest nadal drugim, po środkach własnych, źródłem finansowania przedsiębiorstw MMŚP w Polsce.
Magdalena Zmitrowicz, Przewodnicząca Rady ZBP ds. Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców podkreśliła znaczenie wielu miejsc pracy tworzonych przez firmy z grupy MŚP.
Wskazała, że kredyt jest drugim źródłem finansowania działalności po środkach własnych. Zasadniczo mikrofirmy koncentrują się na rynku lokalnym i nie wychodzą ze swoją ofertą poza Polskę. To je odróżnia od takich samych firm działających w Czechach czy na Węgrzech, dla których rynek wewnętrzny jest za mały. Jak podkreśliła, banki są bardzo otwarte na finansowanie sektora MMŚP i w tym celu opracowują i udostępniają szereg produktów finansowych zabezpieczonych gwarancjami portfelowymi czy opartych o pomoc zwrotną dla przedsiębiorców. Wiele dobrych rozwiązań powstaje dzięki współpracy z instytucjami europejskimi szczególnie w obszarze transformacji energetycznej oraz OZE, które są skierowane do MŚP.
Arkadiusz Lewicki, Dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Unii Europejskiej (KPK) podkreślił, że Punkt pełni służebną rolę dla przedsiębiorców oraz sektora finansowego i jest jednym z narzędzi zapewnionych przez polski rząd, mającym na celu łatwiejsze docieranie do środków finansowych z programów zarządzanych centralnie, dzięki którym instytucie finansowe zwiększają dostęp do preferencyjnego finansowania.
Zanim powstał Krajowy Punkt Kontaktowy, Polska była ostatnia w Europie, jeśli chodzi o wykorzystanie środków z instrumentów finansowych programów Unii Europejskiej, a w każdej perspektywie jest to ponad 100 mld euro. Teraz jesteśmy na 5. lub 6. miejscu na ponad 30 państw. Jak podkreślił, jest to możliwe między innymi dzięki bardzo dobrym polskim instytucjom i pośrednikom finansowym zarówno finansowania dłużnego jak i kapitału podwyższonego ryzyka. Wygrywają one w konkursach o środki unijne z największymi instytucjami finansowymi w Europie.
Waldemar Buda, Minister Rozwoju i Technologii w wystąpieniu skierowanym do uczestników Forum podkreślił, że większość polskich firm to właśnie małe i średnie przedsiębiorstwa, których w przybliżeniu jest 2,2 mln zapewniających 6,5 mln miejsc pracy, co stanowi 99,8 % zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw.
Polska jest oceniana jako kraj, który osiągnął duży sukces gospodarczy i dzieli nas coraz mniejszy dystans od średniej unijnej pod względem rozwoju gospodarczego.
Polskie firmy są coraz bardziej znaczącymi graczami na arenie międzynarodowej. Skracanie tego dystansu jest możliwe dzięki firmom z sektora MŚP, które są prężne, nowoczesne i innowacyjne. Żeby mogły się rozwijać, niezbędna jest współpraca administracji państwowej z sektorem bankowym w celu poprawy dostępu do finansowania dla przedsiębiorstw.
Ten dostęp w Polsce jest systematycznie poprawiany dzięki takim inicjatywom jak Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Unii Europejskiej, który powstał z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju i Technologii, a działa przy ZBP. KPK prowadzi działalność informacyjną, promocyjną oraz doradczą zarówno dla instytucji finansowych jak i dla przedsiębiorców na temat preferencyjnego finansowania ze środków unijnych, w tym z programu InvestEU.
Sébastien de Brouwer, Wiceprezes Europejskiej Federacji Bankowej w swoim wystąpieniu podkreślił, że Federacja wspiera banki w Europie, w tym w Polsce w realizowaniu ich głównej roli związanej z finansowaniem gospodarki.
Zwrócił uwagę na trudny czas związany z agresją na Ukrainę i solidarnością z tym krajem. Jak stwierdził, Sektor MŚP stanowi filar gospodarki europejskiej zapewniając 2/3 miejsc pracy w sektorze – 25 mln firm MŚP łącznie odpowiada za 50% PKB Europy. W Polsce mikro firmy stanowią 97% wszystkich firm, dlatego tak bardzo kluczowa jest poprawa zdolności prowadzenia działalności przez te firmy dla zwiększenia produktywności, a tym samym zwiększenia konkurencyjności naszych gospodarek. Zwrócił uwagę na potrzebę wsparcia takich firm w procesie transformacji i rozwijania innowacyjności. Podkreślał między innymi potrzebę zwiększenia możliwości inwestycji przez sektor finansowy. Także potrzebę wsparcia firm w pozyskiwaniu środków zarówno z poziomu europejskiego jak i krajowego.
Bartłomiej Balcerzyk, Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej Polsce podkreślił, że pandemia i wojna zaburzyły płynność w zakresie finansowania MŚP. Polskie firmy z tego sektora, pomimo wielu trudności, stosunkowo dobrze dają sobie radę. To efekt ich determinacji i pomocy, jaką otrzymują z banków i od władz kraju oraz z UE.
W Unii europejskiej firmy MŚP zapewniają miejsca pracy zatrudniając ok. 100 mln osób, oferując wiele możliwości szkoleniowych dla pracowników oraz generując dobrobyt społeczeństwa. Ważna dla Europy strategia rozwoju MŚP opiera się na trzech filarach. Pierwszy to budowanie potencjału i wsparcia dla transformacji w kierunku zrównoważonego rozwoju i cyfryzacji. Drugi to zmniejszenie obciążeń regulacyjnych i poprawa dostępu do rynku, a trzeci to lepszy dostęp do finansowania dla przedsiębiorców. Polska pozostaje największym beneficjentem funduszy strukturalnych UE. Jest to ok. 76 mld euro na lata 2021 – 2027, z czego 13 mld euro zostało przeznaczone na zwiększenie innowacyjności sektora gospodarczego. W ramach Krajowego Programu Odbudowy, Polska może skorzystać z ok. 22,5 mld euro w ramach grantów i ok. 11,5 mld euro w ramach pożyczek. Dzięki dofinansowaniu z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki MMŚP mogą na szeroką skalę korzystać z możliwości podnoszenia kwalifikacji pracowników, cyfryzacji oraz rozwiązań ekologicznych, co ma przyspieszyć zieloną i cyfrową transformację oraz rozwiązać problem nadal istniejącej przepaści cyfrowej.
Po bloku otwierającym Forum, pierwszą debatę poprzedziły dwie prezentacje Partnerów Forum: Biura Informacji Kredytowej SA (BIK SA)- nt. sytuacji na rynku kredytowym mikro, małych i średnich przedsiębiorców (MMŚP) i Centrum Badań Marketingowych Indicator (CBM Indicator) – nt. oceny Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców dostępu do usług bankowych w Polsce.
Sytuację na rynku kredytowym Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców omówił dr Mariusz Cholewa, Prezes Biura Informacji Kredytowej. Jak podał, wyraźnie widać schłodzenie koniunktury gospodarczej i duże spadki w kredytach inwestycyjnych. Nastąpiło też pogorszenie jakości kredytów dla mikroprzedsiębiorstw.
W lipcu 2023 r. odnotowano spadek produkcji sprzedanej, a to prognozuje gorsze perspektywy w przyszłości dla gospodarki. Dwa ostatnie kwartały odznaczały się także spadkiem PKB. Jeśli chodzi o mikro i małe firmy – to jedna czwarta z nich korzysta z finansowania bankowego. Im większe obroty mają firmy MŚP, tym większe jest wykorzystanie kredytów. Patrząc na dane rok do roku odnotowana została ujemna dynamika udzielonych nowych kredytów na rzecz MŚP niezależnie od wielkości ich przychodów ze sprzedaży. W przypadku mikroprzedsiębiorstw odnotowano wzrost sprzedaży kredytów w branży budowlanej. Jednak w większości branż widać spadki ich sprzedaży. Wysoki był spadek w przypadku kredytów inwestycyjnych. Im większe przychody firm MŚP, tym lepsza jakość kredytów. 14% mikorprzedsiębiorców finansuje obok finansowania bankowego dodatkowo korzysta z leasingu. Jak zauważył Mariusz Cholewa, przedsiębiorcy łączący finansowanie bankowe z leasingiem wykazują się lepszą statystycznie spłacalnością kredytów.
Prezentację Raportu CBM Indicator nt. oceny Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców dostępu do usług bankowych w Polsce przedstawił prof. Jan Garlicki, Dyrektor Generalny CBM Indicator.
Badanie metodą indywidualnych standaryzowanych wywiadów wspomaganych komputerowo oraz telefonicznie objęło 1133 firmy z sektora MMŚP, w których przychody ze sprzedaży netto w 2022 r. nie przekraczały 30 mln zł i które rozpoczęły działalność przed 31 grudnia 2021 roku. Na poziomie deklaratywnym wśród badanych w 2023 r. odnotowywany jest spadek optymizmu w zakresie prognozy koniunktury na produkty i usługi MMŚP. Przedsiębiorcy mocno odczuwają inflację i wzrost cen energii elektrycznej i paliw oraz wysokość stóp procentowych. Spada liczba firm oceniających warunki działalności jako dobre i bardzo dobre. Jest mały wzrost rok do roku w zakresie wdrażania nowych usług lub produktów oraz inwestycji przez MMŚP, ale odsetek tych firm nie przekracza 30%. Głównym źródłem finansowania działalności przedsiębiorstw są nadal środki własne, na drugim miejscu jest kredyt złotowy a na trzecim leasing i pożyczka leasingowa. Należy zaznaczyć, że w porównaniu rok do roku odnotowany został wzrost odsetka firm korzystających z zewnętrznego finansowania dłużnego. Cel finansowania zewnętrznego w przyszłości to w małych firmach inwestycje i cele bieżące. W średnich firmach więcej jest środków przewidywanych na cele inwestycyjne. Spadki oceny dostępności kredytów to także kwestia oprocentowania i wyższych wymagań. Z funduszy europejskich korzysta 22% małych firm i 33% średnich, a oceny tego źródła finansowania są bardzo pozytywne. Dominują tu dotacje, a na drugim miejscu są pożyczki.
Debatę o stanie dostępu do kredytu i obsługi bankowej biznesu w czasach dynamicznych zmian moderował dr Tadeusz Białek, Prezes Związku Banków Polskich, a uczestniczyli w niej: Artur Adamczyk, Prezes zarządu Banku Polskiej Spółdzielczości; Paweł Borys, Prezes Zarządu Polskiego Funduszu Rozwoju; Maciej Brzozowski, Wiceprezes Zarządu PKO Banku Polskiego; Tomasz Jąder, Prezes Zarządu Santander Leasing; Kamil Sokołowski, Główny Ekonomista Zarządu Pracodawców RP i Cezary Bachański, Dyrektor Forum Mikro i Małych Firm Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Kamil Sobolewski podkreślił bardzo niską skalę zapotrzebowania na kredyty inwestycyjne. Nie udaje się zwiększyć poziomu inwestycji w stosunku do PKB nawet do 25%, gdzie obecnie oscyluje w granicach 18%. Jego zdaniem głównym czynnikiem jest tu niepewność sytuacji gospodarczej. Chodzi o ogólną sytuację, jak i politykę gospodarczą i stanowienie prawa.
Zwrócił uwagę na jakość tworzonego prawa w naszym kraju. Popyt przedsiębiorców na kredyt konsumują w ostatnich latach rosnące ceny surowców, produkcji w toku i zapasów wyrobów gotowych. Ilość pieniędzy, którą trzeba mieć, żeby firma działała, jest znacznie większa niż wcześniej. W 2022 roku firmy notowały rekordowe zyski i mało inwestowały, a mimo to zwiększyły swoje zadłużenie. Jak stwierdził, wysoka inflacja zwiększa znacząco zapotrzebowanie na kapitał obrotowy kosztem realizacji działań inwestycyjnych.
Jak ocenił Cezary Bachański, od trzech lat mamy w firmach całodobowe zarządzanie kryzysowe. Mieliśmy trzy lockdowny, a potem wojnę w Ukrainie, co w realiach gospodarczych skutkuje wysoką inflacją. Większość firm czeka na to, co będzie dalej i jak zmieni się koniunktura.
Współczynnik PMI w przemyśle zanotował w Niemczech bardzo niską wartość 39 punktów, a Polska gospodarka jest uzależniona od gospodarki niemieckiej. Postępująca recesja w Niemczech ma ogromny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw w Polsce. Przez lata konkurencyjność Polski polegała na wytworzeniu czegoś taniej niż w innych krajach UE. Uznał, że NBP obniżając wartość złotówki, chce pobudzić eksport, żeby firmy w jakikolwiek sposób funkcjonowały.
Według Pawła Borys, poruszamy się, jeśli chodzi o gospodarkę, zgodnie ze scenariuszem tzw. miękkiego lądowania.
Po okresie pandemii oraz trwającej wojnie w Ukrianie i trwającym kryzysie energetycznym scenariusz ten zakłada obniżenie inflacji przy uniknięciu recesji i to się udaje. Polska obecnie przechodzi okres spowolnienia gospodarczego, co widać po spadku konsumpcji czy cyklu zapasów. Prezes PFR ocenił szanse wzrostu naszego gospodarczego w przyszłym roku na od 2,5% do 3% głównie ze względu na wzrost realnych dochodów rozporządzalnych, co będzie stymulowało konsumpcję. Dynamika płac jest czynnikiem ryzyka, bo może wpłynąć na inflację i ceny. Mamy nadwyżkę w rachunku obrotów bieżących oraz stabilny napływ funduszy zagranicznych i widać to nie tylko w reinwestycjach, ale w ilości projektów w wielu branżach technologicznych. Paweł Borys wierzy, że trend skracania łańcucha dostaw spowoduje, że nowy kapitał napłynie do Polski. Wspomniał o dużej pomocy państwa – w ramach tarcz uruchomiono 70 mld zł – jaka dotarła do 340 tys. firm MŚP. Spowodowało to, że w sektorze był duży bufor finansowy, co ograniczało wzrost liczby kredytów. Wskaźniki płynności w sektorze MŚP są cały czas na wysokim poziomie. Mamy problem strukturalny, bo gospodarka jest bardzo rozdrobniona i bardzo dużo jest małych firm, które nie mają skali. To jeden z powodów niskiej stopy inwestycji, ponieważ tak małych firm najczęściej nie stać na realizację większych inwestycji. Jest tu także bariera kompetencyjna. Wspomniał o transformacji firm do chmury obliczeniowej, która otwiera nowe możliwości zarządzania oraz skalowania biznesu. Firma nie musi nic tu inwestować, a nawet wyjść z inwestycji we własną infrastrukturę informatyczną. Polskie firmy są tu bardzo daleko w tyle np. za krajami skandynawskimi czy zachodnioeuropejskimi. Zwrócił uwagę na konieczność wzmocnienia kompetencji kapitału ludzkiego, poprawy efektywności i wzrostu produktywności w polskim sektorze przedsiębiorstw jako krytyczny czynnik konkurencyjności w dłuższym okresie.
Artur Adamczyk podkreślił, że firmy chcą inwestować, ale faktycznie tego nie robią. Brakuje stabilności przepisów prawa. Banki w ostatnim czasie odnotowują istotne ryzyko prawne co prowadzi do zaostrzania np. polityk kredytowych. Skutki tego ryzyka przenoszą się na całe portfele banków, na portfele kredytowe, ale także na portfele depozytowe.
Dodał również, że banki dzięki swoim kompetencjom są w stanie selekcjonować inwestycje i finansować te przedsięwzięcia, które mają największą szansę na powodzenie.
Jak stwierdził Maciej Brzozowski, obawy negatywnego wpływu skutków pandemii czy wojny w Ukrainie na sektor MŚP się nie sprawdziły, a sektor poradził sobie dużo lepiej niż wskazywały ówczesne analizy, na co miało wpływ również wsparcie sektora publicznego.
Odnośnie szkodowości jest ona na bardzo niskim poziomie biorąc pod uwagę otoczenie makroekonomiczne. Wysoka inflacja oraz niepewność rynkowa wpływa na zwiększone zapotrzebowanie ze strony firm MŚP na środki obrotowe płynnościowe i mniejsze zapotrzebowanie na finansowanie inwestycji. PKO BP w strategii ogłoszonej w listopadzie ub. r. wskazał, że sektor MŚP będzie znajdował się w centrum uwagi, gdzie bank będzie chciał zwiększyć poziom finansowania dostosowując odpowiednio produkty, kanały dostępności, w tym cyfrowe w celu zwiększenia dostępności finansowania dla przedsiębiorców.
Tomasz Jąder przypomniał informację podaną przez dr. Mariusza Cholewę, że firmy korzystające równocześnie z leasingu mają mniejszy wskaźnik szkodowości, jeśli chodzi o kredyty.
Zwrócił uwagę na ogromny wzrost kosztów finansowania. Małe firmy niechętnie się zadłużają, ale mimo to Santander odnotował kilkuprocentowy wzrost zaangażowania w segment MŚP. Jak stwierdził, bank chce finansować przedsiębiorstwa, jeśli tylko będą chciały. Ale jak sądzi, nie jest to jeszcze ten czas i jeszcze poczekamy na wzrost popytu firm na kredyt inwestycyjny.
Drugą debatę o otoczeniu regulacyjnym a dostępie przedsiębiorców do usług finansowych moderował Włodzimierz Kiciński, Wiceprezes Związku Banków Polskich, a uczestniczyli w niej: Justyna Adamczyk, Wiceprezes Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego; dr Sławomir Czopur, Prezes Zarządu Systemu Ochrony Zrzeszenia Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.; prof. dr hab. Kamil Liberadzki, Dyrektor Departamentu Rozwoju Regulacji, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego; Wojciech Paluch, Dyrektor Departamentu Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Ministerstwo Rozwoju i Technologii; Piotr Soroczyński, Główny Ekonomista, Krajowa Izba Gospodarczej, Członek Rady dialogu przy Prezydencie RP; Tomasz Styczyński, Prezes Zarządu Krakowskiego Banku Spółdzielczego oraz Agnieszka Wolska, Wiceprezes Zarządu BNP Paribas Polska S.A.
Wprowadzeniem do debaty było wystąpienie Adama Abramowicza, Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, w którym została podkreślona waga dostępu do finansowania MMŚP i konieczność eliminacji barier zważywszy, że ten sektor wytwarza prawie 50% PKB oraz zatrudnia około 80% wszystkich pracowników w Polsce.
Wszystkie regulacje, które są kierowane do firm sektora MMŚP mające na celu ochronę ich funkcjonowania oraz zapewnienia bezpieczeństwa spłacalności kredytów przeważnie za sobą pociągają wzrost kosztów i to także dotyczy kredytów. Dlatego też regulator musi zważać na proporcję wzrostu zabezpieczenia danego sektora oraz z tym związanego wzrostu kosztu finansowania. Należy zwrócić uwagę na zbliżające się dodatkowe obciążenia w postaci nałożenia obowiązku raportowania niefinansowego ESG na wszystkie spółki prawa handlowego, które składają sprawozdania finansowe. Prowadzona jest jednokierunkowa polityka w tym zakresie, którą próbuje się realizować za pomocą gospodarki, co może skutkować osłabieniem konkurencyjności Europy w świecie, ponieważ koszt wdrożenia raportowania niefinansowego jest znaczący i przełoży się na wzrost cen usług i produktów.
Wojciech Paluch podkreślił, że w procesie legislacyjnym zarówno na poziomie krajowym jak i europejskim powinno dostrzegać się sektor MŚP i oceniać wpływ danej regulacji na ten sektor, ponieważ MŚP mają dużo mniejsze zdolności adaptacyjne w porównaniu do dużych przedsiębiorstw.
Wg ostatnich badań przeprowadzonych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości istotnymi barierami w rozwoju MŚP są rosnące koszty prowadzenia działalności związane z przede wszystkim z sytuacją na rynku pracy i dostępnością pracowników, a także z niepewnością gospodarczą wywołaną przez pandemie i wojnę w Ukrainie oraz kryzysem energetycznym. Przykładem regulacji wspierającej sektor MŚP prowadzonej przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii są przepisy przeciwdziałające zatorom płatniczym, w ramach których wprowadzono zakaz zawierania cesji wierzytelności w umowach między dużymi firmami a MMŚP, co wpływa na płynność MMŚP. Obecnie również w Brukseli trwają prace nad regulacją Late Payment Directive, w których Polska bierze aktywny udział dzieląc się już wypracowanymi rozwiązaniami.
Cechą regulacji ostrożnościowych, którym podlegają banki udzielające kredytów jest procykliczność i w Polsce od 2018 r. obowiązuje Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 9, wg którego należy brać pod uwagę projekcje makroekonomiczne i w przypadku słabszej perspektywy rosną rezerwy oraz koszt kapitału, co pociąga za sobą mniejszą skłonność banków do udzielania kredytów i pożyczek, wskazał Kamil Liberadzki.
Obecnie mamy trudny moment makroekonomiczny i obciążony dużą niepewnością, skutkującą wzrostem ryzyka. Odnotowywany jest technicznie spadek realnego PKB, wysoka inflacja oraz malejący popyt i dużą niepewność wynikająca z konfliktu w Ukrainie co skutkuje koniecznością podniesienia wymogów ostrożnościowych w bankach i tym samym wzrost kosztu udzielanego finansowania. Programy publiczne mogą jednak zmniejszyć ten negatywny wpływ na dostępność finansowani i np. Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Funduszu Inwestycyjny przeprowadza dość skomplikowaną operację syntetycznej sekurytyzacji bankowych portfeli kredytów, dzięki czemu uwolniony kapitał może zostać przeznaczony na zwiększenie akcji kredytowej dla MŚP.
Justyna Adamczyk na wstępie zaznaczyła, że biegły rewident, który bada sprawozdanie finansowe ma bardzo dużo do powiedzenia i zlecający takie badanie mogą mieć pewność, że zostanie wydana rzetelna opinia w zakresie prawidłowości sprawozdania. Należy również pamiętać, że biegły wskazuje na nieprawidłowości i daje możliwość ich poprawy, ponieważ w gąszczu regulacji szczególnie w mniejszych podmiotach nie zawsze wszystko jest realizowane prawidłowo.
Ubiegając się o finansowanie np. bankach często wymagane jest przedłożenie sprawozdań finansowych i jeżeli zostały zbadane przez biegłego rewidenta daje to pewną podstawę do uznania tych danych przez banki za prawidłowe. Biegły rewident działa w interesie publicznym a wartością dodaną dla przedsiębiorcy jest identyfikacja istniejącego ryzyka wynikającego z sposobu ujęcia wyników prowadzonej działalności w sprawozdaniu.
Jak stwierdziła Agnieszka Wolska, spadek popytu na kredyt, który jest wynikową apetytu firm na inwestycje, na rozwijanie biznesu wynika z obecnego otoczenia makroekonomicznego oraz regulacyjnego.
MŚP bardzo ostrożnie podchodzą do obecnego kosztu finansowania, co jest pochodną inflacji i wysokich stóp procentowych i pociąga za sobą ograniczanie kapitału obrotowego w firmach oraz podejmowanie działań optymalizujących na poziomie bilansu i rachunku wyników. Do tego należy dołożyć niepewność regulacyjną chociażby reforma wskaźników WIBOR i WIRON, która do końca nie wiadomo jak się ostatecznie przełoży na koszt finansowania, czy też obowiązek traktowania rolników jako konsumentów, którzy dotychczas w przypadku dużych gospodarstw rolnych byli traktowani jako małe i średnie przedsiębiorstwa, a to całkowicie zmienia zasady współdziałania z takimi podmiotami na rynku z uwagi na nowy pierwiastek konsumencki. Zasadniczo banki prywatne rozpoczynają finansowanie MŚP z dwuletnią praktyką rynkową i pomocne byłoby wdrożenie publicznych instrumentów gwarancyjnych umożliwiających bankom prywatnym finansowanie wcześniejszych etapów rozwoju MŚP.
Tomasz Styczyński podkreślił, że od dwóch kwartałów mamy dekoniunkturę na rynku w Polsce przy jednoczesnej nadpłynności rynku co skutkuje zmniejszonym popytem na kredyt.
Odnośnie otoczenia regulacyjnego wskazał, że wg prawa bankowego nie wolno udzielić finansowania bez zdolności kredytowej, z kolei regulatorzy np. KNF wydając rekomendacje określa ramy, w których sektor bankowy musi się poruszać, natomiast to już bank na poziomie polityki kredytowej i instrukcji kredytowych określa indywidualną politykę w zakresie finansowania projektów z większym bądź mniejszym ryzykiem co odzwierciedlone jest w koszcie z tytułu ryzyka. W związku z tym w przypadku bardziej ryzykownej działalności MŚP może nawiązać współpracę z bankiem charakteryzującym się wyższą tolerancją ryzyka. W odróżnieniu od finansowania opartego na zdolności kredytowej tj. cash flow na rynku również dostępne jest finansowanie bazujące przede wszystkim na posiadanych aktywach (Asset Based Finance -ABF) i tu przykładem może być leasing czy faktoring.
Sławomir Czopur zauważył, że jedną z przyczyn niskiego popytu na kredyty jest nadpłynność wśród dużej liczby przedsiębiorców spowodowana wdrożeniem różnych form programów wsparcia. Co więcej, bankom ze względów fiskalnych bardziej opłaca się finansować dług publiczny niż udzielać kredytów.
W przypadku banków spółdzielczych zrzeszonych w Banku Polskiej Spółdzielczości zarówno baza kapitałowa jaki i płynność nie stanowią barier, a obecna sprzedaż kredytów do sektora MŚP oraz rolnictwa może zostać podwojona. Banki spółdzielcze działają w oparciu o wiele regulacji w sposób wystandaryzowany, co wymusza pozyskiwanie danych od przedsiębiorców w określonej formie, w której najmniejsze podmioty nie prowadzą sprawozdawczości, co stanowi pewną barierę. Jednak przewagą w stosunku do banków komercyjnych jest to, że działają lokalnie i są w stanie lepiej ocenić czy dany kredyt zostanie spłacony czy nie, ponieważ ma na to wpływ szereg czynników, które nie zawsze da się odczytać z przedłożonej dokumentacji bankowi i tu znaczącą rolę odgrywa znajomość lokalnego rynku.
Piotr Soroczyński wskazał na bardzo dużą zmienność otoczenia prawnego polskich firm powodującą generowanie istotnych kosztów po stronie przedsiębiorców, którzy zobowiązani są te zmiany implementować.
Jednocześnie taka zmienność oddziałuje na sektor finansowy, ponieważ przytaczając chociażby przykład nieuwzględniania w kosztach VAT-u z transakcji leasingowych, w krótkim czasie spowodowała konieczność weryfikacji założeń biznesowych. Obecnie na rynku mamy do czynienia z taką sytuacją, że ze strony zapewniających finansowanie jest pełna gotowość do udzielania finansowania z uwzględnieniem stosunkowo wysokiej marży za ryzyko powiększającej wysokie stopy bazowe, a z drugiej strony mamy przedsiębiorców, którzy nie są w stanie z tego finansowania skorzystać z uwagi na wysoki koszt tego finansowania.
Trzecią debatę zatytułowaną Technologia w służbie współpracy banku z przedsiębiorcą moderowała Agnieszka Wachnicka, Wiceprezes Związku Banków Polskich, a uczestniczyli w niej: Paweł Lewandowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Cyfryzacji; Ewa Łuniewska, Wiceprezes Zarządu ING Banku Śląskiego SA; Joanna Erdman, Prezes Fundacji Polska Bezgotówkowa; Dariusz Mazurkiewicz, Prezes Polskiego Standardu Płatności, operator BLIK; Piotr Alicki, Prezes Zarządu Krajowej Izby Rozliczeniowej SA; Dariusz Marcjasz, Country Manager Euronet Polska oraz Wojciech Kostrzewa, Prezes Polskiej Rady Biznesu.
W panelu gościli zarówno wybitni bankowcy, przedsiębiorcy, jak i wizjonerzy innowacji i technologii. Dyskusja dotyczyła nie tylko samych rozwiązań technologicznych ale rozumienia potrzeby ich wdrożenia oraz efektów w prowadzeniu biznesu.
Czy technologia łączy interesy? Czy nowoczesny bank lub innowacyjna usługa finansowa ułatwia biznes i rozwój MMŚP? Czy edukacja ma znaczenie i wpływ na sięganie po nowe technologie? To nurtujące pytania i ciekawa dyskusja w trakcie Forum.
Pani Prezes A. Wachnicka podkreśliła, że polski sektor bankowy biorąc pod uwagę technologię i innowacyjne rozwiązania, jest jednym z najlepszych w Unii Europejskiej. To w istotny sposób ułatwia finansowanie sektora MMŚP.
Paweł Lewandowski, podjął się odpowiedzi na pytanie jak resort cyfryzacji rozpoznaje potrzeby mikro, małych i średnich przedsiębiorców w zakresie dostępu do technologii cyfrowych?
Podkreślił dużą ilość regulacji prawnych ale i pełną świadomość pewnych obowiązków, które po prostu funkcjonują również wyniku stosowania regulacji unijnych. Ministerstwo przede wszystkim edukuje w ramach m.in. kompetencji cyfrowych ale i innych aktywności. Przy czym wskazał na fakt, ze są różne potrzeby „cyfryzacyjne” MMŚP. Czasem te potrzeby są bardzo skromne, gdyż jedynie takie są im przydatne. Dotyczy to prostych działalności i prostych usług, gdzie nie trzeba sięgać po jakieś szczególne zaawansowane rozwiązania technologiczne. Ministerstwo stara się stworzyć odpowiednie warunki dla podmiotów gospodarczych, dla osób o pewnym poziomie kompetencji. Podnoszony jest też fakt niskich kompetencji pewnej grupy przedsiębiorców. Istnieje również brak specjalistów w tym zakresie i istnieje konieczność uruchomienia programu uzupełniającego ten obszar, w tym kompetencji cyfrowych. Zatem należy wprowadzić V ramę kwalifikacji w Polsce …, Takie jedno, dwuletnie studia quasi akademickie, które tworzyłyby wyspecjalizowane osoby adresowane w pewne obszary gospodarki, gdzie nie ma tych fachowców.
Czy Bank dostrzega ze strony biznesu potrzebę zmian cyfryzacyjnych, technologicznych . Do tego zagadnienia odniosła się Ewa Łuniewska.
Banki od lat są na przedzie digitalizacji i zmian technologicznych. Jest już wiele procesów zupełnie zdygitalizowanych i wychodzących naprzeciw oczekiwań przedsiębiorców. Technologii jest w otoczeniu już bardzo dużo a mikro, małe przedsiębiorstwa jeszcze bardziej korzystają z technologii, gdyż są jeszcze bardziej mobilne a i często inne usługi towarzyszą biznesowi, gdyż nie mają wielu służb, specjalistów w firmie, którzy przychodzą do biura i zajmują się pewnymi rzeczami. Właściciele, zarządy mają „bank” w swoim telefonie, w swoim komputerze, co stanowi ogromne udogodnienie, oszczędność czasu a wiec i kosztów. Aplikacje mobilne w tym bankowe to już podstawa funkcjonowania firm.
Kolejnym uczestnikiem debaty była Pani Joanna Erdman, która podzieliła się wiedzą w jakim stopniu MMŚP korzystają dzisiaj z instrumentów bezgotówkowych i czy rynek transakcji bezgotówkowych staje coraz bardziej powszechny?
Jak dowodzą badania i konkretne wartości, przedsiębiorcy są praktyczni i podejmują decyzje wynikające z ich potrzeb i udogodnień. Te decyzje odnosiły się również do skorzystania przez przedsiębiorców z płatności bezgotówkowych poprzez terminale płatnicze. Przedsiębiorcy oceniają wpływ rozwiązań na swój biznes i oczywistym też jest, że dla różnych podmiotów różne elementy rozwiązań technicznych mają różną wagę. Terminale płatnicze cieszą się coraz większą popularnością i jest to efekt potrzeb rynku. 90% przedsiębiorców korzystających z terminali płatniczych poleca to rozwiązanie innym przedsiębiorcom. Oferta została zaadresowana do 450 tyś małych przedsiębiorstw na całym rynku, i to jest ogromna liczba. Drugą rzecz, którą zauważają przedsiębiorcy to zwiększenie średniego koszyka i zwiększenie liczby klientów. I to jest proste przełożenie na biznes, które powoduje, że przedsiębiorcy decydują się utrzymać nadal ofertę korzystania z terminali. Są przedsiębiorcy, którzy są już z Fundacją od 5 lat, zaś liczba terminali zbliża się do 600 tyś.
Płatności Blik to rozwiązanie towarzyszące nam stosunkowo niedługo, ale jest już na rynku rozwiązaniem niezwykle powszechnym wskazał Dariusz Mazurkiewicz.
Blik to już powszechna i popularna aplikacja dla konsumentów. Okazuje się że mikro i małe firmy sięgają po nie równie często. To właśnie mikro firmy korzystają z płatności blik. To aplikacja sprofilowana dla małego przedsiębiorcy i tak właśnie się dzieje w obecnym czasie. Przedsiębiorcy akceptują natychmiastowe płatności i dotyczy to w równym stopniu małych działalności gospodarczych. Płatności realizowane są na numer telefonu i to już normalna praktyka także wśród Przedsiębiorców. Blik to swoista rewolucja technologiczna dla płatności w małych firmach. Obserwowany jest też proces migracji do e-commerce. Proces płatniczy w e-commerce stanowi wyróżnik Polski na tle całej Europy, gdyż jest to nasze narzędzie płatnicze stworzone przez nas i popularne wśród Polaków oraz na co dzień wykorzystywane przez przedsiębiorców.
Piotr Alicki, odniósł się do pytania, jak KIR postrzega płatności bezgotówkowe i jak technologia może wspierać obrót bezgotówkowy?
Wg Prezesa Alickiego rynek jest gotowy na innowacje i nowe technologie. Sektor MMŚP posiada potencjał na wykorzystywanie technologii i innowacji i jest otwarty na zmiany. Czas pandemii udowodnił sprawność i wykorzystywanie technologii w obszarze chociażby składania wniosków i rozliczeń tarcz anty-covidowych. Również podpis elektroniczny okazał się powszechnie stosowany przez przedsiębiorców. Przedsiębiorcy sektora MMŚP są gotowi na ofertę rynku i obecnie są lepiej przygotowani na wdrożenie nowych technologii, zaś edukacja powinna zmierzać w kierunku nowych technologii, nowej usługi i należy pokazywać jak można zastosować wypracowane rozwiązania do automatyzacji, lub „robienia” nowego biznesu.
W związku z trendem obrotu bezgotówkowy, jak rynek funkcjonuje w obszarze transakcji gotówkowych? To kolejne pytanie skierowane do Dariusza Marcjasza.
Zatem czy nadal jest duże przywiązanie do obrotu gotówkowego ? z czego to wynika?
Wskazał, że wg danych i ku ogólnemu zaskoczeniu obrót gotówką rośnie. W ostatnim kwartale transakcje gotówkowe z bankomatów wyniosły 94 mld zł, zaś 5 lat temu było to 80 mld zł. Z kolei kwartalny poziom wpłat gotówkowych to 53 mld zł, gdzie 5 lat temu było to 20 mld zł. To obrazuje ze gotówka nadal jest w świadomości społeczeństwa oraz firm sektora MMŚP. Wydaje się, że istnieje cały czas i będzie istnieć koegzystencja obrotu gotówkowego oraz bezgotówkowego. Istniejący obrót i rozwój obrotu bezgotówkowego nie zaprzecza wzrostowi obrotu gotówkowego. MMŚP, w jakimś stopniu jest przywiązane do gotówki i pozostaje to w świadomości.
Wojciech Kostrzewa również odniósł się do postrzegania innowacyjności, rozwoju technologii przez samych przedsiębiorców.
Skomplementował rozwój polskiej bankowości, jej rozwój technologiczny i innowacyjność rozwiązań oraz wpływ tych zmian na sektor przedsiębiorstw. Wskazał również na czynnik rozwojowy wynikający z pandemii, która spowodowała gigantyczne przyspieszenie procesów, gdzie pojawiła się praca zdalna oraz akceptacja wielu istniejących ale niewykorzystywanych rozwiązań technologicznych. Sięganie po kolejne nowsze „dodatki” informatyczne stają się codziennością i standardowym działaniem. Podkreślił powszechną akceptację płatności bezgotówkowych zwracając uwagę na fakt, że przed pandemią większość małych sklepów nie akceptowała płatności kartą poniżej 10 czy 20 zł, i to był standard. Teraz mikroprzedsiębiorstwa, które codziennie walczą z płynnością w naturalny sposób wdrażają te rozwiązania, które są dla nich najtańsze i najwygodniejsze.
Czwartą debatę poświęconą Wsparciu dostępu do usług finansowych w czasie obecnej transformacji moderował Bartosz Kublik, Wiceprezes Związku Banków Polskich, a uczestniczyli w niej: Radosław Drozd, Wiceprezes Zarządu PKO Leasing S.A.; Jan Klimek, Wiceprezes Związku Rzemiosła Polskiego, Prezes Izby Rzemiosła oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach, Członek Rady Dialogu Społecznego; Arkadiusz Lewicki, Dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych UE; Tomasz Miklas, Wiceprezes Zarządu Alior Bank S.A., Michał Polański, Dyrektor Centrum Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Grzegorz Rabsztyn, Dyrektor Biura Europejskiego Banku Inwestycyjnego w Polsce; Tomasz Robaczyński, Członek Zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego, Maciej Witucki, Prezydent Konfederacji Lewiatan, Wiceprezydent BusinessEurope.
Ta część została rozpoczęta przez Panią Minister Małgorzatę Jarosińską – Jedynak, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.
Pani Minister pokreśliła jak ważny jest sektor MMŚP. W 2020 r. udział przedsiębiorstw w tworzeniu PKB wynosił 71,6%, co jasno wskazuje na wagę sektora dla rozwoju gospodarki. Przestawiła również rolę różnych programów wsparcia w tym gwarancji de minimis czy programu wsparcia Przedsiębiorcza Polska Wschodnia, z którego to programu skorzystało ponad 1000 przedsiębiorców z branży turystycznej. Zapowiedziała, ze te działania będą kontynuowane w ramach nowego programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027.
Dla procesu finansowania przedsiębiorstw istotna jest rola państwa i administracji, jako tych podmiotów, które stwarzają bezpieczne i stabilne warunki zarówno dla działalności przedsiębiorstw, jak i systemu usług finansowych dla firm i obywateli. Ponieważ rozwój przedsiębiorczości jest jednym z naszych priorytetów. Wymienię kilka instrumentów którymi jako administracja wspieramy i chcemy dalej wspierać stabilność państwa działalności… są to np. gwarancje de minimis oferowane przez BGK czy działalność Krajowego Punktu Kontaktowego przy ZBP, który prowadzi działalność informacyjną, promocyjną oraz doradczą dla wszystkich podmiotów na temat preferencyjnego finansowania ze środków Unijnych w tym InvestEU wskazała Minister.
Następnie głos zabrał Witold Willak, Dyrektor Działu Współpracy z Międzynarodowymi Instytucjami Finansowymi w Dyrekcji Generalnej ds. Gospodarczo-Finansowych, Komisja Europejska.
Witold Willak przede wszystkim przedstawił rolę instrumentów finansowych centralnie zarządzanych, jko instrumentów uzupełniających chociażby politykę spójności, wskazując na istotność wsparcia podobnie jak w „Planie Junckera”. Ponadto, nawiązał do przemówienia Prezydent Ursuli von der Leyen, w którym wskazała trzy determinanty i zagrożenia dla gospodarki. Po pierwsze brak rąk do pracy, po drugie inflacja a po trzecie konieczność wprowadzenia dalszych ułatwień dla prowadzenia biznesu. Nawiązał też do Programu InvestEU, największego programu inwestycyjnego Europy. Potrzeby inwestycyjne są olbrzymie, chociażby związane z transformacją zieloną i cyfrową, a warunki ekonomiczne prowadzenia działalności i realizacji inwestycji niestety się pogorszyły z uwagi na wysoką inflację i niepewność na rynkach finansowych. Kluczowym obecnie zadaniem jest znalezienie rozwiązania, jak zapobiec inflacji.
Otwierając debatę Bartosz Kublik przedstawił mapę instrumentów finansowych oraz odniósł się do obecnej sytuacji w Europie tak ekonomicznej jak i politycznej, w kontekście wojny na Ukrainie. Pokreślił również, jak wielki jest udział sektora MMŚP w budowaniu PKB tak w Polsce jak i Europie. Przypomniał także, że zasadniczo w Polsce firmy stosunkowo dobrze przeszły czas pandemii i okres kryzysu wywołanego wojną.
Wskazał, że po stronie banków jest apetyt jeżeli chodzi o finansowanie polskich mikro małych i średnich firm i jest strukturalna nadpłynność i duża ilość środków, którą można by wykorzystać w akcji kredytowej. Jest bardzo dobry współczynnik wypłacalności, który pozwala aktywować płynne środki. Ale z drugiej strony sektor bankowy napotyka na barierę popytową ze strony samych przedsiębiorców, co pokazały badania oparte o twarde liczby.
W pierwszej kolejności zabrali głos przedstawiciele sektora publicznego, BGK, EFI, PARP, i KPK, czyli instytucji stymulujących rynek na wielu płaszczyznach i lewarującego zdolności finansowe rynku. Będącego też elementem wspierającym sektor MMŚP, tak w obszarze edukacyjnym jak i finansowym.
Tomasz Robaczyński potwierdził, że wsparcie dla sektora MMŚP jest szczególnie istotne i potrzebne ze strony instytucji publicznych. Od 2020 r. głównym problem jest płynność przedsiębiorstw, wywołana głównie pandemią, z pełną gamą czynników mających wpływ na ten stan rzeczy. BGK jako jeden z pierwszych wyszedł z inicjatywą polepszenia warunków finansowania szczególnie poprzez instrumenty gwarancyjne, takie jak de minimis.
Wskazał na polepszone warunki gwarancji de minimis, które okazały się sukcesem nie tylko w czasie pandemii ale generalnie. Zmienione zostały parametry w sposób maksymalny z punktu widzenia pomocy publicznej. Prowizja wynosiła zero, wydłużono tenory, a pokrycie gwarancją zwiększono z 60 do 80% i to przyczyniło się do tego, że w tym okresie udzielono 350 tyś. finansowań. Dzięki gwarancjom de minimis akcja kredytowa wyniosła 265 mld zł, co przyczyniło się do ochrony ok 0,5 mln miejsc pracy.
Grzegorz Rabsztyn podkreślił, że wsparcie sektora MMŚP to jeden z filarów działania instrumentów finansowych i programów Unii Europejskiej. To też jeden z filarów działalności grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Finansowanie przez grupę EBI z wykorzystaniem polskiego sektora finansowego tylko w Polsce przekroczyło 7 mld euro w ostatnich 4 latach.
Grupa EBI uczestniczyła w działaniach wspierających sektor MMŚP, w czasie kryzysu wywołanego pandemią, chociażby w kontekście inicjatywy powołania Europejskiego Funduszu Gwarancyjnego (EFG) w Unii Europejskiej, w tym również w Polsce. 20 mld euro zmobilizowanego finansowania na fundusz EFG szacunkowo pozwoliło wygenerować ok 180 mld euro inwestycji i to są realne kwoty, które w okresie pandemii wsparły potrzeby przedsiębiorców w całej Unii.
Celem działania Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych UE jest łączenie finansów i biznesu. To wspieranie i edukacja tak sektora MMŚP jak i instytucji finansowych w zakresie dostępności instrumentów finansowych UE, głównie centralnie zarządzanych wskazał Arkadiusz Lewicki.
Odniósł się również do zagadnienia systemu pomocowego, tj. wsparcia sektora MMŚP i współpracy z sektorem finansowym oraz ocenił przygotowanie samych przedsiębiorców do konkurowania o te środki. Jest potrzeba większej współpracy sektorem publicznym i potrzebne jest wsparcie podmiotów publicznych w przygotowanie przedsiębiorców do normalnego finansowania, do przejścia trudnych okresów. Nie bez przyczyny zostało wskaznych 5 rewolucji, jak je ZBP nazwał ale pewnie można usłyszeć jeszcze ostrzejsze stwierdzenia pąd kątem wyzwań jakie się stawia przed przedsiębiorcami. Rewolucja cyfrowa, ekologiczna, demograficzna, prawna, i ostatnia wojenna, to przedefiniowanie geopolityki, która wpłynie na inwestycje.
W jakim zakresie PARP stymuluje sektor MMŚP, chociażby w obszarze wsparcia tej grupy przedsiębiorców, mówił Michał Polański.
Wskazał, że PARP, jako jednostka – podmiot wdrożeniowy, ma za zadanie sprawnie wdrażać programy wynegocjowane przez Ministra Rozwoju i Technologii z Komisją Europejską. Podkreślił również fakt dysponowania sporymi środkami finansowymi, kierowanymi właśnie do przedsiębiorców głównie MMŚP. Są to w głównej mierze dotacje przede wszystkim na projekty innowacyjne. W pierwszej kolejności środki te powinny służyć pracom badawczo-rozwojowym, a następnie wdrożeniu innowacji. PARP także wspiera projekty realizowane przez startupy tj. finansuje podmioty na wczesnym etapie rozwoju. Adresatem pomocy skierowanej przez PARP są również przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają ekspansję na rynkach międzynarodowych.
Sektor MMŚP może liczyć w praktyce na wszystko co mu jest potrzebne tj. od kapitału obrotowego, kredytu inwestycyjnego, technologicznego po środki z wielu programów publicznych, których operatorami są także banki komercyjne, o czym Tomasz Miklas.
Podkreślił, że obecna oferta banków kierowana do przedsiębiorców jest bardzo szeroka, ale nie byłoby to możliwe gdyby nie programy pomocowe. Aby proces inwestycyjny w Polsce działał i był dynamiczny to muszą w uproszczeniu grać trzy rzeczy. Klienci, przedsiębiorcy musza wykazać się determinacją w prowadzeniu działalności, musi być dostępne finansowanie, w tym kapitałowe oraz wsparcie z programów publicznych. Jednak obecnie, z różnych powodów ta chęć przedsiębiorców do inwestowania jest ograniczona. Banki produktowo oraz kapitałowo są gotowe do finansowania.
O tym, jak wygląda rynek leasingowy i czy oferta leasingowa odpowiada na wyzwania rynku i oczekiwania polskich przedsiębiorców opowiedział Radosław Drozd.
Potwierdził, że obecny rok jest bardzo dobry jeżeli chodzi o wyniki sprzedażowe leasingu. To już ok 100 mld zł finansowania leasingowego. Transakcje leasingowe i rynek leasingowy ciągle się rozwija. Wsparcie przedsiębiorców ofertą leasingową odbywa się niezależnie od tego czy przedsiębiorca realizuje projekt częściowo dotacyjnie czy poprzez instrumenty finansowe. PKO Leasing jest doskonałym przykładem wykorzystywania instrumentów finansowych z programów centralnie zarządzanych przez Komisję Europejską. Od 12 lat wdrażane są różne produkty, a w tej chwili kończy się siódma gwarancja z program COSME. Bardzo pozytywnie oceniane są te produkty z gwarancją, o czym świadczą liczby. Przez 12 lat skorzystało z nich 45 tysięcy przedsiębiorców, co wygenerowało 6 mld zł finansowania.
Jan Klimek przedstawił obraz ze strony organizacji przedsiębiorców, jak wygląda wspieranie sektora MMŚP instrumentami finansowymi oraz grantowymi z programów publicznych i jak na rynek obecnie patrzą przedsiębiorcy.
Należy wrócić do tematu transformacji, czyli jak wesprzeć dostęp do usług finansowych w czasie transformacji. Obecnie wszyscy przedsiębiorcy mówią o obniżeniu kosztów, nie ma firmy która nie mówiłaby o przewidywaniu przyszłości i nie ma firmy, która nie mówiłaby o innowacyjności, jakkolwiek ona jest rozumiana. Coraz więcej firm zarówno w Polsce jak i w Europie mówi o talentach i poszukiwaniu talentów.
Forum zakończyło się prezentacją wyników prowadzonego badania ankietowego wśród uczestników konferencji mającego na celu ocenę dostępu do finansowania dla przedsiębiorców. Aktualny stan dostępu do finansowania działalności gospodarczej z zewnętrznych źródeł, w pięciostopniowej skali, gdzie 5 było oceną najwyższą, zdecydowanie przeważyła ocena 3 stanowiąca 48% wszystkich ocen, natomiast ocena 4 i 5 łącznie stanowiły 32%. Do wiodących barier w dostępie do finansowania przedsiębiorstw uczestnicy ankiety zaliczyli niepewność rynkową 27% oraz brak zabezpieczeń 21%, natomiast w przypadku wiodących ułatwień najczęściej wybieraną kategorią była kategoria gwarancje BGK i gwarancje UE 31% oraz kategoria elektroniczne kanały dostępowe 26%. Rewolucje cyfrowa oraz ekologiczna zostały ocenione najwyżej pod względem pozytywnego wpływu na polskie firmy, zaś tsunami regulacyjne oraz turbulencje demograficzne zostały zaliczone do kategorii o najbardziej negatywnym wpływie na polskich przedsiębiorców. Do podjęcia inwestycji rozwojowej najwyższy odsetek odnotowały kategorie kapitał i stabilność prawa, a za nimi uplasowały się zachęty podatkowe i wykwalifikowana kadra. W ramach pytania o zamiar inwestycji w najbliższych 12 miesiącach najwyższy wynik osiągnęła kategoria tak, w obszarze cyfryzacji 34%, a za nią z wynikiem po 21% znalazły się kategorie tak, w obszarze infrastruktury oraz tak, w obszarze innowacji. 69% ankietowanych będzie zainteresowana usługami informacyjnymi KPK, a 14% jeszcze nie wie. Uczestnicy Forum wysoko ocenili także tegoroczne spotkanie – zarówno od strony merytorycznej, jak i organizacyjnej odpowiednio na poziomie 84% i 90% łączonych kategorii bardzo dobra i dobra. Prezentacja zawierająca szczegółowe wyniki badania ankietowego znajduje się w materiałach do pobrania.
Pełną retransmisję z Forum oraz informacje i prezentowane raporty można znaleźć poniżej:
https://instrumentyfinansoweue.gov.pl/transmisja-on-line/
Do pobrania:
Kontakt ws Forum:
KPK@kpkUE.gov.pl
programy@zbp.pl
Forum Finansowania Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców 2023 – PL
Forum Finansowania Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców 2023 – ENG