Finansowanie zewnętrzne dla przedsiębiorców sektorów kreatywnego i kultury na Europejskim Kongresie Małych i Średnich Przedsiębiorstw

W dniach 17-19 października 2018 r. w Katowicach odbył się VIII Europejski Kongres Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EKMŚP) zorganizowany przez Regionalną Izbę Gospodarczą w Katowicach we współpracy z władzami krajowymi oraz Komisją Europejską. W tegorocznym Kongresie wzięło udział ponad 5 tysięcy uczestników, w tym spora grupa gości zagranicznych, reprezentujących środowiska biznesowe spoza Europy.

Parterami wydarzenia były ministerstwa: przedsiębiorczości i technologii, spraw zagranicznych, inwestycji i rozwoju, finansów, agencje rządowe, ambasady kilkunastu państw oraz instytucje samorządu terytorialnego. Spośród gości głównych warto wymienić: Mariyę Gabriel, Komisarz UE ds. Gospodarki i Społeczeństwa Cyfrowego, Elżbietę Bieńkowską, Komisarz UE ds. rynku wewnętrznego, Ministra Przedsiębiorczości i Technologii, Ministra Spraw Zagranicznych oraz Ministra Cyfryzacji.

Tematami przewodnimi tegorocznego Kongresu były digitalizacja, środki UE, wsparcie dla firm rodzinnych oraz dostęp do finansowania zewnętrznego dla sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorców. W tym zakresie 18 października 2018 r. odbyła się Sesja zorganizowana przez Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów UE we współpracy z Komisją Europejską oraz Regionalną Izbę Gospodarczą w Katowicach pt. „Finansowanie zewnętrzne dla przedsiębiorców sektorów kreatywnego i kultury”, skierowany do przedsiębiorców z sektora kreatywnego i kultury. Patronaty Honorowe nad Sesją objęły: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii oraz Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju.

W sesji udział wzięli: przedsiębiorcy z sektora kreatywnego i kultury, banki, przedstawiciele izb sektora kreatywnego i kultury oraz instytucje otoczenia biznesu pełniące istotną rolę w procesie finansowania sektorów kreatywnych i kultury oraz dialogu na rzecz rozwoju oferty bankowej dla sektora MMŚP.

„- Gwarancja unijna dla sektorów kreatywnych i kulty niesie wiele korzyści i dla klientów i dla banków. Dzięki podziałowi ryzyka, banki finansujące będą w stanie udzielać kredytów na bardziej korzystnych warunkach, dotyczących np. wkładu własnego, zabezpieczeń bądź historii finansowej. Efektem będzie większa dostępność kredytów dla przedsiębiorców z tych sektorów, którzy ze względu na specyfikę działalności (np. nieregularność przychodów, nietypowy charakter realizowanych projektów) nie zawsze mogą skorzystać z finansowania na rynkowego. Instrument gwarancyjny Programu „Kreatywna Europa” będzie pierwszym i na razie chyba jedynym takim rozwiązaniem w Polsce, które realnie ułatwi dostęp do finansowania projektów realizowanych przez przedsiębiorców z sektorów kreatywnych
i kultury” – powiedział Arkadiusz Lewicki, Dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych UE

Sesja pt. „Finansowanie zewnętrzne dla przedsiębiorców sektorów kreatywnego i kultury” została współorganizowana przez Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej i współfinansowana ze środków Budżetu Państwa, w ramach programu wieloletniego „Udział Polski w Programie na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) oraz w instrumentach finansowych programów UE wspierających konkurencyjność przedsiębiorstw”, przez Ministra właściwego do spraw gospodarki, przekazywanych za pośrednictwem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Podczas Kongresu Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych UE zaprezentował także najnowszy raport KPK pt. „Bankowalność sektorów kreatywnych i kultury w Polsce” oraz zorganizował okrągły stół z udziałem sektora bankowego i sektorów kreatywnych i kultury. Celem wspólnych prac, zainicjowanych już ponad rok temu właśnie przez KPK, jest jak najszybsze włączenie banków partnerskich dla wdrożenia wspólnie z BGK nowego instrumentu i rynkowe uruchomienie oferty preferencyjnego finansowania dla przedsiębiorców ww. sektorów w Polsce.
W ramach okrągłego stołu omówiono możliwości wdrożenia przez banki wspólnie z Bankiem Gospodarstwa Krajowego nowego instrumentu dla sektorów kreatywnych i kultury i rynkowe uruchomienie oferty preferencyjnego finansowania dla przedsiębiorców ww. sektorów w Polsce. W dyskusji udział wzięli przedstawiciele sektora bankowego i sektorów kreatywnych i kultury, w tym:

Biznes kreatywny i kultury:

• Prof. Marian Oslislo, Przedstawiciel Stowarzyszenia Biznes-Nauka-Samorząd „Pro Silesia”
• Dr Remigiusz Kopoczek, Prezes Zarządu ARP Games Sp. z o.o.
• Andrzej Chrzanowski, Prezes Wydawnictwa Akademickiego Sedno, członek Rady Polskiej Izby Książki, przedstawiciel Stowarzyszenia Kreatywna Polska

Sektor bankowy:

• Halina Wiśniewska, Dyrektor Departamentu Poręczeń i Gwarancji, Bank Gospodarstwa Krajowego
• Tadeusz Matuszewski, Dyrektor Departamentu Produktów, SGB Bank S.A.
• Jakub Fulara, Dyrektor Biura Funduszy UE i Programów Publicznych, Pion MŚP, Bank Pekao S.A.

Sektor publiczny:

• Maciej Szymanowicz, przedstawiciel Komisji Europejskiej, Dyrekcji Generalnej ds. Edukacji i Kultury, Kreatywna Europa – MEDIA
• Maciej Dydo, Zastępca Dyrektora Departamentu Własności Intelektualnej i Mediów, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
• Arkadiusz Lewicki, Dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów UE

Analiza przyczyn odmowy finansowania dłużnego przez banki z punktu widzenia przedsiębiorców wskazuje, że najpoważniejszym problemem jest brak możliwości ustanowienia zabezpieczenia akceptowalnego przez kredytodawcę. Kolejną przyczyną obok braku zdolności kredytowej (18,2%) jest brak stabilnych przychodów gwarantujących w okresie kredytowania środki na spłatę. W badaniach populacji MŚP brak zdolności kredytowej wskazywało 8% respondentów. Tak znaczna różnica wskazuje na specyfikę tego sektora, w którym występuje znaczna ilość podmiotów o nieregularnych przepływach finansowych, krótkoterminowych kontraktach i wielu innych czynnikach wpływających na samoocenę podmiotów. Prawie co czwarty ankietowany podmiot wskazuje na brak zrozumienia specyfiki działalności podmiotów kreatywnych przez instytucje finansowe. Ten zarzut braku zrozumienia i braku elastyczności instytucji bankowych w przypadku finansowania działalności twórców pojawia się przy każdej rozmowie z przedstawicielami poszczególnych branż kreatywnych. W ocenie wielu twórców produkty oferowane przez banki oraz ocena zdolności kredytowej nie uwzględnia charakterystyk ekonomicznych podmiotów kreatywnych. Ponadto oferowane na zabezpieczenie wartości niematerialne i prawne takie jak: prawa do utworów nie uzyskują akceptacji banków. Szczególną barierą jest brak aktywów trwałych oraz innych akceptowalnych w finansowaniu działalności gospodarczej form zabezpieczenia ekspozycji kredytowych. Aż 69% ankietowanych podmiotów zgłasza brak możliwości zabezpieczenia spłaty kredytu. Zdolność do ustanowienia zabezpieczenia „twardego” poprzez obciążenie hipoteki deklaruje zaledwie 15% podmiotów. Na poręczenie osób fizycznych może liczyć 15%, na poręczenie osób prawnych: 8%. Dane te wskazują na istnienie luki finansowej w postaci braku możliwości zabezpieczenia zobowiązań kredytowych, która jest główną przyczyną niskiego poziomu finansowania dłużnego tego sektora gospodarki narodowej. Wskazuje to także na potrzebę uruchomienia lub utrzymania gwarancji i poręczeń dla sprawnego finasowania dłużnego przedsiębiorstw sektorów kultury kreatywnych. Wiele problemów sektorów kultury i kreatywnych może rozwiązać Instrument Gwarancyjny dla Sektorów Kultury i Kreatywnych programu Kreatywna Europa. Szczegółowe informacje o gwarancji dostępne na: https://instrumentyfinansoweue.gov.pl/program-kreatywna-europa/

Wnioski z raportu KPK pt. „Bankowalność sektorów kreatywnych i kultury w Polsce”

1. Najbliższa dekada będzie czasem rozwoju nowych mediów, które zrewolucjonizują nie tylko sposób przekazu, lecz również nowe środki wyrazu sztuki.
2. Kultura i sektor kreatywny będzie odgrywał coraz większą rolę w gospodarkach najbardziej uprzemysłowionych państw świata.
3. Kultura i sektor kreatywny będzie odpowiadał za tworzenie nowych miejsc pracy o dużej wartości dodanej i atrakcyjnych z punktu widzenia pokolenia wchodzącego na rynek pracy.
4. Technologie budowane na potrzeby świata rozrywki będą przenikały do innych dziedzin życia i gospodarki wpływając na ich rozwój.
5. Coraz mniejszą rolę w rozwoju kultury będzie odgrywał tradycyjnie pojmowany i realizowany mecenat państwa, który będzie zastępowany instrumentami finansowymi o charakterze zwrotnym.
6. W dalszym ciągu czynnikami ograniczającymi finansowanie kultury i sektora kreatywnego będzie ograniczona zdolność podmiotów do zabezpieczenia zwrotności środków.
7. Potrzebna jest zmiana myślenia o mecenacie państwa i przestawienie
   z subsydiowania podmiotowego na wsparcie przedmiotowe – zadaniowe, w tym zmiana bezpośredniego finansowania na udzielanie gwarancji i poręczeń dla instytucji finansujących na zasadach komercyjnych.
8. Uruchomienie skutecznych mechanizmów wsparcia rozwoju sektorów kultury i kreatywnych wymaga szerokiego spojrzenia na procesy i powiązania gospodarcze podmiotów i w efekcie przygotowanie dedykowanych instrumentów finansowych nie tylko dla bezpośrednich twórców, lecz również dla podmiotów kreujących poszczególne rynki kultury i sztuki.

KPK informował także o finansowaniu innowacyjnych firm w panelu „Sektor MŚP w epoce Przemysłu 4.0. Jak unowocześnić małe i średnie przedsiębiorstwa”, zorganizowanym podczas Kongresu przez redakcję miesięcznika MyCompanyPolska.